Μοχλός ανάπτυξης της διαστημικής βιομηχανίας η συμφωνία για τους μικροδορυφόρους με την ESA

Στο συνολικό ποσό των 140 εκατ. ευρώ στην πενταετία (25 εκατ. ευρώ ετησίως, ποσό που αυξάνεται στο τελευταίο έτος) ανέρχεται η συμφωνία που υπεγράφη την προηγούμενη εβδομάδα μεταξύ του ελληνικού δημοσίου (Γενική Γραμματεία Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων – ΓΓΤΤ του υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής) και της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος (ESA – European Space Agency) για τη δημιουργία εθνικού διαστημικού προγράμματος κατασκευής μικροδορυφόρων GEMS (Greek Earth observation Micro Satellites).

Το σημαντικό στην συμφωνία αυτή είναι ότι το προαναφερόμενο ποσό θα επιστρέψει στο μεγαλύτερο μέρος του (ακόμα και στο 90%) στην Ελλάδα με την μορφή βιομηχανικών συμβολαίων της ESA προς ελληνικούς φορείς, ενώ οι υπηρεσίες που θα αναπτυχθούν θα αφορούν κυρίως την άμυνα και την ασφάλεια της χώρας. Το όφελος στο μεταξύ θα είναι πολλαπλάσιο. Οι δορυφόροι δεν θα είναι ερευνητικοί, αλλά θα δίνουν υπηρεσίες στο δημόσιο και τα δεδομένα που θα παράγουν θα αξιοποιούνται ευρύτερα από την ελληνική αγορά για εμπορικούς σκοπούς.

Σύμφωνα με αναλύσεις του OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development) και της EUROSTAT, ο συντελεστής Επιστροφής της Επένδυσης (Return On Investment factor) για τις τεχνολογίες του διαστήματος είναι ιδιαίτερα υψηλός. Ενδεικτικά, ο συντελεστής Επιστροφής της Επένδυσης σε προγράμματα της ESA ειδικά είναι περίπου 6, δηλαδή για κάθε ένα ευρώ που επενδύεται στο διάστημα αναμένεται να δημιουργηθούν τουλάχιστον 6 ευρώ από την εμπορική αξιοποίηση των προϊόντων.

Όπως επισημαίνει ο Γενικός Γραμματέας Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων, Βασίλης Μαγκλάρας, βασικοί στόχοι του εθνικού διαστημικού προγράμματος GEMS είναι η απόκτηση από την Ελλάδα διαστημικών υποδομών για την υποστήριξη ζωτικών κρατικών λειτουργιών (άμυνα, υπηρεσίες εκτάκτου ανάγκης, επιτήρηση συνόρων κ.α.), αλλά και τομέων της οικονομίας της χώρας (ευφυών πόλεων, περιβαλλοντολογική προστασία κ.α.). Επίσης, επιτυγχάνεται ο έλεγχος των δορυφόρων και η αποκλειστική χρήση των δεδομένων παρατήρησης Γης που αυτοί παράγουν χωρίς την παρέμβαση τρίτων χωρών, η ανάπτυξη τεχνολογιών και προϊόντων στην Ελλάδα που θα κάνουν πιο ανταγωνιστική την οικονομία τις (εξαγωγές) και θα μειώσουν την εξάρτηση της χώρας από εταιρείες του εξωτερικού, καθώς και η είσοδος της Ελλάδας στις χώρες που παράγουν και αξιοποιούν διαστημικές υποδομές και προϊόντα σε αντιστοιχία με τις γειτονικές της.

Η υλοποίηση του προγράμματος GEMS επιτρέπει να επιτευχθούν αποτελέσματα σε σύντομο χρόνο, δεδομένου ότι η ESA είναι εξειδικευμένη στις διαστημικές αποστολές μεγάλων αλλά και μικρών δορυφόρων. Η Ελλάδα ουσιαστικά ακολουθεί το παράδειγμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης η οποία έχει αναθέσει στην ESA την σχεδίαση, ανάπτυξη και κατασκευή των ενωσιακών διαστημικών προγραμμάτων Galileo και Copernicus. Η όλη διαδικασία στο μεταξύ γίνεται με όρους ESA αποτρέποντας τις καθυστερήσεις και τις γνωστές παθογένειες που παρατηρούνται στη χώρα μας στις διαγωνιστικές διαδικασίες.

Το «ταξίδι» της Ελλάδας στις διαστημικές τεχνολογίες, τομέας με σημαντική ανάπτυξη παγκοσμίως ξεκίνησε με την απόφαση το 2005 να γίνει η Ελλάδα το 16ο μέλος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος. Η συμμετοχή αυτή συνδυάζεται με χρηματική συνδρομή ύψους περίπου 10 εκατ. ευρώ ετησίως, τα οποία υπό κανονικές συνθήκες επιστρέφονται στη χώρα με την μορφή βιομηχανικής συμμετοχής. Η διαδικασία ανάθεσης έργων πραγματοποιείται μέσω διαγωνιστικών διαδικασιών και αφορά το σύνολο των βιομηχανιών των χωρών που συμμετέχουν στην ESA.

Πρωταγωνιστής στην προσπάθεια η χώρα μας μας να καταστεί «παίχτης» στην παγκόσμια βιομηχανία του διαστήματος είναι ο Ελληνικός Συνεργατικός Σχηματισμός Διαστημικών Τεχνολογιών και Εφαρμογών (si-Cluster) οικοσύστημα καινοτομίας που δραστηριοποιείται στον τομέα των Διαστημικών Τεχνολογιών και Εφαρμογών στην Ελλάδα, με την υποστήριξη της Μονάδας Corallia του Ερευνητικού Κέντρου Αθηνά και της Ένωσης Ελληνικών Βιομηχανιών Διαστημικής Τεχνολογίας και Εφαρμογών (ΕΒΙΔΙΤΕ).

Το si-Cluster εκπροσωπεί μία βιομηχανία με περίπου 3.000 εργαζόμενους υψηλής εξειδίκευσης και συνολικό τζίρο της τάξης των 200 εκατ. ευρώ από τα οποία το 46% προέρχεται από εξαγωγές ελληνικών προϊόντων και υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας (με βάση τα πιο πρόσφατα στοιχεία που είναι του 2017).

Για τις εφαρμογές που θα αναπτυχθούν μέσω του GEMS θα ακολουθήσει διαβούλευση με τους ενδιαφερόμενους φορείς, ενώ η χρηματοδότηση του προγράμματος θα προέλθει από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) χωρίς να αποκλείεται και η ένταξή του στο ΕΣΠΑ.