Σε αναπτυξιακή τροχιά η ελληνική διαστημική βιομηχανία

Όπως συνηθίζουν να λένε τα στελέχη της διαστημικής βιομηχανίας ένας άνθρωπος από τη στιγμή που ξυπνά μέχρι που κοιμάται χρησιμοποιεί 30 δορυφόρους με τις εφαρμογές να είναι πλέον πάρα πολλές. Ο κύκλος εργασιών στις διαστημικές τεχνολογίες και εφαρμογές ξεπέρασε παγκοσμίως τα 200 δισ. ευρώ ετησίως και βάσει στοιχείων του ESA, του διακυβερνητικού Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (European Space Agency) για κάθε ένα ευρώ που επενδύεται επιστρέφονται επτά.

Η ελληνική διαστημική βιομηχανία η οποία απασχολεί σήμερα πάνω από 3.000 εργαζόμενους (στην συντριπτική τους πλειοψηφία εξειδικευμένοι επιστήμονες) μεγαλώνει τα τελευταία χρόνια με ρυθμό 8% ετησίως. Ο συνολικός της τζίρος είναι περίπου 200 εκατ. ευρώ, από τα οποία το 46% προέρχεται από εξαγωγές ελληνικών προϊόντων και υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας.

Η όλη δραστηριότητα στη χώρα μας συντονίζεται από τον Ελληνικό Συνεργατικό Σχηματισμό Διαστημικών Τεχνολογιών και Εφαρμογών, si-Cluster, το πρώτο και μοναδικό οικοσύστημα καινοτομίας που δραστηριοποιείται στον τομέα των Διαστημικών Τεχνολογιών και Εφαρμογών στην Ελλάδα, με την υποστήριξη της Μονάδας Corallia (ελληνική πρωτοβουλία συνεργατικών σχηματισμών) του Ερευνητικού Κέντρου Αθηνά και της Ένωσης Ελληνικών Βιομηχανιών Διαστημικής Τεχνολογίας και Εφαρμογών (ΕΒΙΔΙΤΕ).

Σύμφωνα με τον πρόεδρο του si-Cluster, ιδρυτή και Chief Strategy & Financial Officer του Corallia, Χόρχε Σάντσες Παπασπηλίου, ειδικά τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικά βήματα στη διαστημική τεχνολογία και τα οποία δύναται να πολλαπλασιαστούν με τα οφέλη για τη χώρα να είναι προφανή. Όπως αποκάλυψε μάλιστα σε εξέλιξη βρίσκεται προσπάθεια να μεταφερθούν στην Ελλάδα επενδύσεις στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης που διαφορετικά θα κατευθύνονταν στη Μεγάλη Βρετανία (ενόψει του Brexit).

Ένα από τα παραδείγματα του τι έχει καταφέρει η διαστημική βιομηχανία είναι το ελληνικό hardware το οποίο χρησιμοποιήθηκε στην τελευταία αποστολή της Nasa στον Αρη για τη συμπίεση δεδομένων που μεταδόθηκαν μέσω του ρομποτικού οχήματος Curiosity.

Οι βάσεις για τη δημιουργία της ελληνικής διαστημικής βιομηχανίας ετέθησαν το 2005 όταν η χώρα μας έγινε το 16ο μέλος του ESA.

Ο κ. Σάντσες Παπασπηλίου, όπως και ο πρόεδρος της ΕΒΙΔΙΤΕ Θανάσης Πότσης, παρουσία και των υπολοίπων μελών της διοίκησης του si-Cluster, σε ενημέρωση χθες για τη δραστηριότητα του οικοσυστήματος απαντώντας σε ερωτήματα μετέφεραν την αγωνία τους σχετικά με την προοπτική της ελληνικής διαστημικής βιομηχανίας, έπειτα από τα όσα έχουν συζητηθεί το τελευταίο διάστημα με αφορμή την παραίτηση του κορυφαίου επιστήμονα Σταμάτη Κριμιζή από τη θέση του προέδρου του νεοσύστατου Ελληνικού Διαστημικού Οργανισμού (ΕΛΔΟ).

Το οικοσύστημα θεωρεί αναγκαία την ύπαρξη του ΕΛΔΟ, πρωτοστάτησε για τη δημιουργία του με το δεδομένο ότι στη διαστημική δραστηριότητα είναι αναγκαία η συμμετοχή και της Πολιτείας (π.χ. ο ESA είναι διακυβερνητικός οργανισμός). Όπως είπε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του si-Cluster οι τελευταίες εξελίξεις στον ΕΛΔΟ «δεν μας ευχαριστούν, ελπίζουμε ωστόσο να προχωρήσει το εγχείρημα στο οποίο δεν περισσεύει κανείς», προσθέτοντας χαρακτηριστικά ότι ευελπιστεί να βρεθεί τρόπος να συμβάλει στην όλη προσπάθεια ξανά και ο κ. Κριμιζής.

Αναφορικά με τα δύο βασικότερα ζητήματα στα οποία επικεντρώθηκε η δημόσια συζήτηση (οι αναθέσεις των έργων της ESA και η κατασκευή των 11 μικροδορυφόρων) οι εκπρόσωποι του οικοσυστήματος σημείωσαν:

Όλα τα έργα που αναλαμβάνουν ελληνικές εταιρείες ή τα πανεπιστήμια από την ESA ως επιστροφή της συνδρομής που καταβάλει το δημόσιο (περίπου 12 εκατ. το χρόνο) αξιολογούνται από τον ίδιο τον ευρωπαϊκό οργανισμό που διενεργεί τους διαγωνισμούς. Το οικοσύστημα θεωρεί θετικό το γεγονός ότι πρόσφατα το υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής, στο οποίο μεταφέρθηκε η αρμοδιότητα της ESA, από τη Γενική Γραμματεία Τεχνολογίας, καθόρισε συγκεκριμένες διαδικασίες που αφορούν τη γραφειοκρατία για την ανάληψη των εν λόγω έργων. Απαντώντας σε ρώτημα για το αν πρέπει η αρμοδιότητα που σχετίζεται με τον ESA να περάσει από την Γενική Γραμματεία Τηλεπικοινωνιών του υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής στον ΕΛΔΟ σημειώθηκε πως αυτή τη στιγμή είναι αδύνατον γιατί ο Ελληνικός Διαστημικός Οργανισμός έχει μόνον ένα διοικητικό συμβούλιο.

Το 2015 ήταν η χρονιά που η Ελλάδα είχε τη μεγαλύτερη «γεωεπιστροφή» (η συνδρομή στην ESA που επιστρέφεται με τη μορφή βιομηχανικού έργου) από τότε που η Ελλάδα έγινε μέλος της ESA η οποία ανήλθε στο 130%. Για τη διετία 2015-2016 που υπάρχουν τα επίσημα στοιχεία η μέση «γεωεπιστροφή» της Ελλάδας είναι 105% ενώ για την περίοδο από 2005 – 2014 η μέση «γεωεπιστροφή» ήταν 0,70. Τα στοιχεία αυτά συμβαδίζουν με την ανάπτυξη της ελληνικής διαστημικής βιομηχανίας.

Το έργο της κατασκευής 11 μικροδορυφόρων, προϋπολογισμού 24 εκατ. ευρώ, βρίσκεται ακόμα στη φάση των αρχικών εγκρίσεων καθώς θα εκτελεστεί με κονδύλια του ΕΣΠΑ. Η ανάθεσή του θα γίνει έπειτα από διεθνή διαγωνισμό, ενώ οι λεπτομέρειες για το τι ακριβώς θα περιλαμβάνει δεν έχουν ακόμα καθοριστεί. Το sicluster θεωρεί επιβεβλημένη την υλοποίηση του έργου στο πλαίσιο του οποίου θα σχεδιαστούν, κατασκευαστούν, εκτοξευθούν και τεθούν σε τροχιά μικροδορυφόροι που θα εξυπηρετούν εθνικές ανάγκες για διάφορες χρήσεις συμπεριλαμβανομένων και των εμπορικών. Ως ελληνική βιομηχανία προετοιμάζεται για να συμμετέχει στον διαγωνισμό, πιθανότατα συνάπτοντας διεθνείς συνεργασίες και όπως ειπώθηκε χαρακτηριστικά χθες «και εμείς θα κρίνουμε αν οι διαδικασίες θα γίνουν σωστά».

Το si-Cluster εφαρμόζει τη λογική της τετραπλής έλικας, σύμφωνα με την οποία α) η βιομηχανία, β) η ακαδημαϊκή-ερευνητική κοινότητα, γ) οι δημόσιοι/θεσμικοί φορείς και δ) το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο συνεργάζονται μεταξύ τους αρμονικά, προκειμένου να δημιουργηθεί προστιθέμενη αξία στη χώρα στον συγκεκριμένο τομέα. Το 63% των μελών του είναι επιχειρήσεις (38), 33% ακαδημαϊκοί και ερευνητικοί φορείς (20) και 3% λοιποί φορείς (2). Από τις επιχειρήσεις, το 5% είναι μεγάλες, το 19% είναι μεσαίες, το 46% μικρές και το 30% πολύ μικρές. Σε διαδικασία τελικής ένταξης βρίσκονται ακόμη 5 μέλη από τον επιχειρηματικό, τον ακαδημαϊκό χώρο αλλά και τους εθελοντές του διαστήματος.